Celal Talabani kimdir: ABD’yi Irak’a sokan “truva atının” hikayesi

Peki Celal Talabani kimdir?
Celal Talabani olarak tanınan Celal Hisameddin Nurallah Talabani, 1933 yılında Erbil’in Koye ilçesine bağlı Kelkan köyünde doğdu. Talabani, 1955 yılında Bağdat Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde eğitim alırken, aynı zamanda siyasi hayata atıldı. Talabani, hukuk eğitimini 1959 yılında tamamladı.

Kürtlerin 1961 yılında Irak yönetimine karşı başlattığı ayaklanmaya öncülük eden Talabani, bu tarihten sonra Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) saflarına katılarak Peşmerge oldu. Talabani, 1971 yılında Irak’taki Kürtlerin siyasi ilişkilerini geliştirmek ve farklı silahlı gruplarla bağlantı kurmak için Lübnan‘ın başkenti Beyrut‘a gitti.

Eski Cumhurbaşkanı Talabani, KDP saflarından ayrıldıktan sonra Suriye’nin başkenti Şam‘da birkaç arkadaşıyla birlikte 1975 yılında Kürdistan Yurtseverler Birliği‘ni (KYB) kurdu.

KYB vasıtasıyla, KDP’den sonra Süleymaniye başta olmak üzere Kerkük ve Erbil’de önemli bir halk tabanı elde eden Talabani, özellikle 1980 ve 90’lı yıllarda Saddam Hüseyin‘e karşı başlatılan ayaklanmalarda önemli rol oynadı.

ABD’NİN KULLANIŞLI MAŞALARI

Talabani ayrıca, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başkanı Mesut Barzani’nin kardeşi İdris Barzani ile 1986 yılında Kürdistan Cephesi‘ni, İran’ın başkenti Tahran‘da kurdu.

Irak’ta, 1991 yılında patlak veren ayaklanmanın ardından Talabani’nin KYB’si, Süleymaniye ve Erbil’de nüfuzunu artırdı. Kuruluşundan bu yana KYB’nin her üç kongresinde de Talabani genel sekreter olarak seçildi. 1990’lı yıllarda IKBY‘de Erbil’den sonraki ikinci yönetim merkezi Süleymaniye’de başkan olarak bir müddet görev yaptı.

Barzani‘nin KDP’si ile 1994 yılında kanlı bir çatışmaya giren Talabani, 1998 yılında Barzani ile ABD’nin öncülüğünde Washington’da bir anlaşma imzalayarak aralarındaki 4 yıllık iç çatışmaya son verdi. ABD eliyle şekillenen bu ilişki, yine ABD eliyle “barışık yaşamaya”, en azından “öyleymiş gibi görünmeye” mecbur bırakılıyordu. Zira her iki unsur, farklı ideolojik yapıları nedeniyle zaman zaman “kullanışlı maşa” olarak ABD’nin bölge politikalarında kritik önem taşıyordu. Bu güçler, en başında ABD’nin Irak’ı işgalinde, sonrasında kimi zaman İran, kimi zaman Türkiye için koz olarak yetiştirilecek ve beslenecekti.

Irak’ın devrik lideri Saddam Hüseyin’in ABD’nin işgali ile devrilmesinden sonra Talabani, 6 Nisan 2005’te “Irak’ın ilk Kürt Cumhurbaşkanı” olarak atandı. Bu atama sözde bir seçim eliyle yapıldı.

ABD’nin Irak işgal valisi tarafından hazırlanan Irak anayasasına göre, Talabani 2010 yılında 2’nci kez Cumhurbaşkanı seçildi.

Irak’ta iki dönem cumhurbaşkanlığı görevini yürüten Talabani, 17 Aralık 2012’de başkent Bağdat’ta beyin kanaması geçirmiş, bir gün sonra ambulans uçakla Almanya’nın başkenti Berlin’e sevk edilmişti. Talabani 579 günlük tedavinin ardından 20 Temmuz 2014’te Süleymaniye’ye dönmüştü. 

Talabani tekrar tedavi görmek için 9 Temmuz’da önce Tahran’a ardından Almanya’ya gitti. Eski Cumhurbaşkanı tedavi gördüğü hastanede 3 Ekim’de öldü.

Hero İbrahim Ahmed ile evli olan Talabani’nin Pavel ve Kubat adında iki çocuğu bulunuyor.